Çok hücreli canlılarda besinlerin ve oksijenin vücuttaki tüm hücrelere ulaşmasını sağlayan sisteme dolaşım sistemi adı verilir. Dolaşım sistemi bunun yanında hücrelerde oluşan karbon dioksit ve diğer zararlı maddelerin uzaklaştırılmasını da sağlar.
DOLAŞIM SİSTEMİNİN KISIMLARI
- Kalp:Kalp, göğüs boşluğunda iki akciğer arasındadır. İstemsiz kaslardan oluşan yani kendi kendine kasılan kalp, kasılıp-gevşeyerek kan pompalar. Böylece kan, damarların içinde hareket eder.
- Damarlar:Vücudumuzu saran damar ağında atardamar, toplardamar ve kılcal damar olmak üzere üç çeşit damar vardır. Atardamar kalpten pompalanan kanı vücuda taşır. Toplardamar ise organ ve dokulardaki kanı kalbe ulaştırır. Toplardamarların içinde kanın geri dönmesini engelleyen ve kan akış yönünde açılan kapakçıklar vardır. Kılcal damarlar, atar ve toplardamarlar arasında yer alır. Bu çok ince damarlar atar ve toplardamarın giremediği doku ve organların arasına girer. Böylece kan ile doku arasında madde alış-verişini sağlar.
- Kan:Vücudun tek sıvı dokusudur. Kalbin pompalaması ile damarlar içinde hareket eder. Kan, plazma (serum) ve kan hücrelerinden meydana gelir. Kanın plazma kısmı su, protein, organik ve inorganik maddelerden oluşur. Kanın içinde farklı görevlere sahip 3 çeşit kan hücresi vardır.
- Bunlar:
- Alyuvar (Eritrosit): Kana kırmızı rengini verir. Karaciğer, dalak ve kırmızı kemik iliğinde üretilir. Alyuvar, yapısında bulunan hemoglobin proteinleri yardımıyla oksijen ve karbondioksit taşır.
- Akyuvar (Lökosit): Vücudumuzu mikroplara karşı korur.
- Kan pulcukları (Trombosit): Kırmızı kemik iliğinde, büyük hücrelerin parçalanmasıyla oluşur. Yaralanma ve kesiklerde kanın pıhtılaşmasını sağlar.
Kan Dolaşımı
İnsanda, kan dolaşımı büyük ve küçük kan dolaşımı olmak üzere ikiye ayrılır.
Küçük kan dolaşımı ile vücutta kirlenen kan temizlenir. Kalbin sağ karıncığında başlar, sol kulakçıkta biter. Sağ karıncıktaki kirli kan, akciğer atardamarıyla akciğere götürülüp temizlenir. Temizlenen kan, akciğer toplardamarıyla kalbin sol kulakçığına getirilir.
Büyük kan dolaşımı ise akciğerde temizlenen kanın vücuda dağıtılıp vücutta kirlenen kanın kalbe getirildiği dolaşım çeşididir. Sol karıncıktaki temiz kan, aort atardamarı ve diğer atardamarlarla iç organlara ve tüm dokulara taşınır. Kılcal damarlarda da oksijen ve karbondioksit değişimi olur. Bu dolaşım sonucu kirlenen kan da toplardamarlarla kalbin sağ kulakçığına getirilir.
Yorumlar
Yorum Gönder